Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) vừa gửi công văn lên Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước (NHNN),… đề xuất áp dụng thuế giá trị gia tăng (GTGT) theo phương pháp khấu trừ đối với hoạt động kinh doanh vàng vật chất.

Về chính sách thuế hiện nay đối với kinh doanh vàng, theo VAFI, vàng miếng được miễn thuế GTGT, còn thuế GTGT đối với kinh doanh vàng nữ trang được xác định trên cơ sở lấy giá bán trừ giá mua nhân với thuế suất 10% (theo bảng giá niêm yết).

“Giả sử doanh nghiệp mua – bán 1 lượng vàng trang sức giá từ 97 đến 100 triệu đồng, chênh lệch giữa giá mua và bán là 3 triệu đồng thì chỉ phải nộp thuế khoảng 300.000 đồng.

Nếu tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ thì xuất hóa đơn với giá 110 triệu đồng và tiền thuế phải nộp là 10 triệu đồng. Như vậy, số thuế GTGT thu được chênh nhau 30 lần giữa phương pháp khấu trừ và phương pháp trực tiếp về thuế GTGT”, hiệp hội phân tích.

Theo đề nghị của VAFI, việc kinh doanh vàng trang sức và vàng miếng thì phải chịu thuế VAT theo phương pháp khấu trừ như các hàng hóa thông thường một cách bình đẳng về nghĩa vụ chịu thuế. Theo đó, VAFI đề xuất áp 10% thuế VAT trên hóa đơn bán hàng với vàng miếng, vàng trang sức.

VAFI tin tưởng rằng với việc sửa đổi chính sách này sẽ có tác dụng hạn chế đầu cơ lướt sóng, thổi giá kiếm lời. Thay vào đó, dòng tiền sẽ chuyển hướng vào hệ thống ngân hàng, bảo vệ mạnh mẽ đồng nội tệ, dự trữ ngoại tệ tăng trong hệ thống ngân hàng.

Trước đó, Bộ Tài chính có đề nghị bổ sung thêm sắc thuế khi bán vàng miếng phải chịu 0,1% trên giá trị chuyển nhượng, chẳng hạn bán 1 cây vàng SJC giá 100 triệu đồng thì người bán nộp thuế 100.000 đồng.

VAFI cho rằng, với mức thuế quá thấp này thì không có tác dụng gì trong việc hạn chế dòng tiền khổng lồ đổ vào thị trường vàng.

Thời gian gần đây, đề xuất đánh thuế vàng liên tục được đưa ra trong bối cảnh giá vàng trong nước tăng mạnh và nới rộng khoảng cách với thế giới lên hơn 20 triệu đồng/lượng. Hiện, vàng miếng SJC ở mốc 149 triệu đồng/lượng.

Đánh thuế vàng không phải là giải pháp phù hợp để hạn chế đầu cơ

Liên quan đến đề xuất áp thuế vàng, trên Báo Tuổi Trẻ, chuyên gia tài chính Trần Trọng Đức, CEO của Virtus Prosperity – công ty tư vấn tài chính độc lập, cho rằng việc đánh thuế vàng không phải là giải pháp phù hợp để hạn chế đầu cơ hay bình ổn thị trường.

Ông Đức cho biết động cơ mua vàng của người dân không đơn thuần là đầu cơ để hưởng chênh lệch giá, mà chủ yếu xuất phát từ nhu cầu tìm kiếm một nơi trú ẩn an toàn cho tài sản. “Đa phần người dân mua vàng ở thời điểm giá đã lên rất cao và họ sẵn sàng chấp nhận trả mức chênh vài triệu đồng mỗi lượng vì niềm tin rằng vàng là kênh bảo toàn giá trị tốt nhất”, ông nói.

Vì thế, biện pháp này thậm chí có thể phản tác dụng, làm gia tăng tâm lý bất ổn và đẩy rộng thêm chênh lệch giá. Bởi, theo ông Đức, khi giá vàng trong nước đã cao hơn thế giới, việc đánh thêm thuế chỉ càng làm nới rộng khoảng cách chênh lệch, vô tình kích thích hoạt động buôn lậu hoặc trục lợi trong giao dịch vàng.

Chuyên gia cho rằng thay vì áp thuế, nên tập trung vào hai giải pháp then chốt: đồng bộ hóa giá vàng trong nước với thế giới và tăng cường giám sát chặt chẽ hoạt động kinh doanh vàng. “Cần kiểm soát chặt chẽ hơn các doanh nghiệp kinh doanh vàng để ngăn chặn tình trạng làm giá và tạo khan hiếm giả. Chỉ khi người dân giao dịch mua bán được theo đúng nhu cầu trong một thị trường minh bạch, tâm lý và hành vi của người dân mới ổn định lại”, ông Đức nhấn mạnh.

Về việc thu thuế VAT 10% trên hóa đơn với vàng, TS Ngô Minh Vũ, giảng viên khoa ngân hàng Đại học Kinh tế TP HCM, cho biết nếu mục tiêu là ngăn tình trạng vàng được dùng như phương tiện thanh toán cạnh tranh với tiền đồng, thì việc áp thuế VAT là hợp lý. Thuế này sẽ khiến chi phí sử dụng vàng trong giao dịch tăng lên, từ đó làm giảm động cơ dùng vàng như công cụ trao đổi.

Tuy nhiên, nếu mục tiêu là giảm đầu cơ vàng thì cách đánh thuế VAT lại không phù hợp. Về bản chất, trong trường hợp này vàng được xem là một loại tài sản tài chính có khả năng sinh lời cho nhà đầu tư, chứ không phải hàng hóa tiêu dùng. Việc áp thuế VAT đối với tài sản tài chính là không hợp lý và cũng không hiệu quả trong việc giảm đầu cơ.

Theo ông Vũ, nếu muốn hạn chế hoạt động đầu cơ, biện pháp phù hợp hơn là đánh thuế trên phần chênh lệch giá, tương tự như thuế áp dụng trong giao dịch chứng khoán. Khi mỗi lần mua bán đều phát sinh chi phí, hoạt động đầu cơ ngắn hạn sẽ giảm. Tuy nhiên, Việt Nam hiện gặp khó khăn trong việc triển khai, do phần lớn giao dịch vàng vẫn diễn ra tại các tiệm vàng, chưa có hệ thống giao dịch tập trung để xác định rõ giá mua và giá bán.

Chia sẻ trên Báo Tiền Phong, chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh cho rằng việc đánh thuế lên hoạt động mua bán vàng là vấn đề cần được cân nhắc kỹ lưỡng, bởi thời điểm hiện nay chưa phù hợp để áp dụng.

Theo ông Thịnh, về nguyên tắc, việc thu thuế với vàng không sai, bởi vàng cũng là một loại hàng hóa như nhiều hàng hóa khác. Tuy nhiên, nếu đánh thuế mua hoặc bán vàng ở mức cao như đề xuất của VAFI về việc áp thuế giá trị gia tăng 10%, hay trước đó là đề xuất thu 0,1% thuế khi bán vàng của Bộ Tài chính sẽ làm tăng chi phí cho người dân và gây ra hiệu ứng “thuế chồng thuế”.

Ông Thịnh lý giải, phần lớn người dân mua vàng là để tích lũy từ thu nhập đã chịu nhiều loại thuế khác, nên nếu tiếp tục áp thêm thuế giao dịch, người dân sẽ chịu thiệt

Về lý do được đưa ra là để ổn định thị trường vàng, tránh đầu cơ, chuyên gia cho rằng việc đánh thuế không phải là giải pháp căn cơ.

“Vàng cũng chỉ là một mặt hàng bình thường, nếu thị trường minh bạch, có kênh đầu tư hợp pháp thì tâm lý đầu cơ sẽ tự giảm. Không nên chỉ nghĩ đến thuế như một công cụ điều tiết duy nhất”, ông Thịnh nói.

Theo ông Thịnh, thay vì áp thuế, Nhà nước nên hoàn thiện cơ chế quản lý, khuyến khích giao dịch qua sàn vàng giúp thị trường vận hành công khai, minh bạch. Khi đó, người dân có thể yên tâm đầu tư, vàng vật chất vẫn là kênh tích lũy an toàn cho nhiều người dân.

“Việc đánh thuế mua bán vàng có thể tính đến, nhưng không phải lúc này. Cần có nghiên cứu kỹ lưỡng, đánh giá tác động xã hội và tâm lý trước khi thực thi”, ông Thịnh khuyến nghị.